لیتوگرافی چیست؟

لیتوگرافی که امروزه به یکی از اصلی ترین قسمت های آماده سازی فرایند چاپ افست تبدیل شده است، یکی از انواع چاپ بوده که قدمتی چند صد ساله دارد. در این مقاله به بررسی تاریخچه لیتوگرافی، نحوه آماده سازی آن و انواع لیتوگرافی پرداختیم؛ با ما در ادامه این محتوا همراه باشید.

لیتوگرافی چیست؟

چاپ سنگی یا به اصطلاح Lithography از یک صفحه سنگی یا فلزی (روی و آلومینیوم) به روش دافعه بین آب و چربی کار می کند. طرح اصلی چاپی را با استفاده از ماده ای چرب می کنند و سپس بصورت متوالی آب و جوهر را به آن می دهند. به این ترتیب مناطق چرب که آب را دفع می کنند؛ از جوهر استقبال کرده و طرح را چاپ می کنند.

تاریخچه لیتوگرافی

چاپ لیتوگرافی در سال 1798 توسط نمایش نامه نویس و بازیگر آلمانی، آلویس زنفلدر ساخته شد و جالب است که تا سال 1820 بصورت تجاری در جایی استفاده نشد. لیتوگرافی بر خلاف تکنیک های چاپی قبلی مانند حکاکی، بسیار راحت تر بود و بسیاری از کار های چاپی را پوشش می داد. این روش چاپ در ابتدا از سنگ به عنوان سطح چاپ استفاده می کرد که بعد ها با سنگ آهک و در انتها با صفحات حاوی زینک و سپس آلومینیوم جایگزین شد.

راهنمای قدم به قدم چاپ لیتوگرافی

1. تمیزکاری سطح

همانگونه که توضیح دادیم در لیتوگرافی به صفحه سنگی مخصوص برای شروع فرایند چاپ نیازمندیم. بعد از هر بار چاپ، روی صفحه سنگی باید پاکسازی صورت بگیرد تا تصویر چرب شده و جوهری، تمیز و صفحه زیرین آن نمایان شود. برای این مرحله به چند وسیله نیازمندیم:

• سردوش آب
• پودر کربوراندوم 80، 180 و 240
• مقطع فولادی برای تراز
• اسفنج و سمباده
• 2 صفحه لیتوگرافی

در ابتدا با سردوش آب، سطح سنگ را کاملا خیس می کنیم. سپس از پودر کربوراندوم 80 برای پوشش روی سطح سنگ لیتوگرافی استفاده می کنیم و با سنگ دوم لیتوگرافی که تمیز بوده و کوچکتر از سطح تمیز کاری است شروع به حرکت روی پودر و سطح سنگ اولیه می کنیم تا تمام سطح آن به رنگ سرمه ای تیره در بیاید.

سپس با استفاده از آب و اسفنج سطح سنگ را تمیز می کنیم تا تمام چربی و جوهر از روی آن پاک شود. توجه کنید که این کار را با پودر 180 و 240 نیز باید انجام دهیم تا سطح سنگ کاملا صیقلی و صاف شود. در ویدئو زیر می توانید مرحله تمیزکاری اولیه سطح سنگ را بطور کامل مشاهده کنید:

2. طرح زنی روی سنگ

طیف وسیعی از مواد وجود دارد که می توان از آنها برای کشیدن و رنگ آمیزی روی سطح سنگ استفاده کرد که همگی حاوی چربی هستند که در لایه بالایی سنگ جذب می شوند. پیشنهاد اصلی ما استفاده از مواد مرغوب و با کیفیت مانند مداد لیتوگرافی است.

3. پردازش سنگ

سنگ را با لایه ای از صمغ یا چربی که آب گریز باشد پوشش می دهند تا نواحی حاوی تصویر چاپی جوهر پذیر و نواحی غیر تصویری، آب دوست شوند. بعد از اتمام کار، یک اسفنج یا پارچه تمیز را روی سنگ می کشند تا لایه صمغ و چربی، نازک و سپس با حرارت خشک شود.

4. شستن و چرخاندن

در این مرحله با استفاده از وسیله ای مانند وردنه مخصوص، جوهر را روی سطح پخش و شکل تصویر را دوباره مشاهده می کنند.

5. چاپ لیتوگرافی

هنگام چاپ تصویر از طریق چاپ سنگی، باید به خاطر داشته باشید که حداقل تا 10 چاپ اول، کیفیت مورد انتظار را ندارید. در این روش چاپ معمولا از کاغذ مرطوب استفاده می شود تا اطمینان حاصل شود که حداکثر جزئیات از سنگ برداشته خواهد شد. روی سنگ چند لایه کاغذ قرار داده می شود و سپس با استفاده از دستگاه پرس، چاپ صورت می گیرد. (منبع)

انواع لیتوگرافی

فرآیند چاپ لیتوگرافی با تغییرات تکنولوژی در طول سال ها سازگار شده و به فرآیند بسیار کارآمدتری تبدیل شده است و آن را به یگ فرآیند چاپ ایده آل برای پروژه های چاپ با حجم بالا مانند مجلات، کتاب ها، پوسترها و موارد دیگر تبدیل کرده است.

• لیتوگرافی با صفحه آلومینیومی

تنها تفاوت بین لیتوگرافی سنگی و لیتوگرافی آلومینیومی در متریال استفاده شده است. در این نوع چاپ سنگی، هنرمند بر روی آلومینیوم به جای سنگ آهک طراحی می کند. این فرآیند برای هنرمندان آسان‌تر است زیرا مواد آنقدر سنگین نیستند که جابه‌جایی آن‌ها دشوار باشد.

• تکثیر لیتوگرافی

تکثیر لیتوگرافی کپی کردن از یک اثر هنری را بسیار آسان می سازد. در این فرآیند، یک عکس از اثر هنری گرفته می شود و برای ایجاد کپی های بیشتری از آن استفاده می شود. این تصاویر مستقیماً بر روی سنگ لیتو کشیده نشده اند، توسط هنرمند اصلی خلق نشده و اثر هنری اصلی نیستند. در عوض، آنها راه های مقرون به صرفه ای برای به اشتراک گذاری آسان و گسترده یک تصویر هستند.

• لیتوگرافی افست

روش لیتوگرافی افست که به آن چاپ افست نیز گفته می شود، توسط جان استراتر در سال 1853 ثبت اختراع شد و اگرچه بلافاصله شروع به کار نکرد، اما در نهایت به روش استاندارد برای ایجاد حجم بالایی از کارهای چاپی با کیفیت بالا مانند روزنامه ها و مجلات تبدیل شد.

انتخاب لیتوگرافی افست: صحیح یا غلط؟

اگرچه لیتوگرافی افست یکی از محبوب ترین فرآیندهای چاپی است، اما همیشه انتخاب درستی نیست. با توجه به زمان بر بودن فرآیند راه اندازی برای چاپ لیتوگرافی افست، این روش بهترین انتخاب برای پروژه های چاپ با حجم بالا می باشد زیرا هر چه بیشتر چاپ کنید، هزینه کمتری پرداخت می کنید، اما برای چاپ در تعداد کم می توانید از چاپ دیجیتال استفاده کنید.