انواع بسته بندی دارو؛ جعبه دارو چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟

تا به حال به بسته بندی دارو ها دقت کرده اید؟ گاهی که برایم سوال پیش می‌آید بسته بندی جذاب چه کمکی به مردم می‌کند بلافاصله با یادآوری کودکانی که مجبورند دارو مصرف کنند از سوالم پشیمان می‌شوم. بیماری کودکان به اندازه کافی تلخ است و اگر همین یک بسته بندی هم بد، زشت و غیر جذاب باشد دیگر مصرف آن قرص یا شربت بسیار برای کودکان سخت خواهد بود. در این مقاله سعی می‌کنیم تا شما را کاملا با بسته بندی دارو و اینکه جعبه دارو چه ویژگی هایی باید داشته باشد آشنا کنیم. (با آرزوی سلامتی برای تمام بیماران و مخصوصا کودکان بیمار مبتلا به سرطان، ای‌بی، سوء تغذیه و …)

انواع بسته بندی دارو

بسته بندی دارو، می‌تواند بسته به نوع دارو متفاوت باشد. برای مثال، بسته بندی گیاهان دارویی با بسته بندی داروهای نیازمند نسخه با بسته بندی داروهای کودکان قطعا تفاوت هایی دارد. همچنین بسته بندی قرص ها با بسته بندی شربت ها نیز می‌تواند تفاوت های زیادی داشته باشد. حتی یک سری بسته بندی مانند بعضی داروهای مخصوص تاول و سوختگی باید دارای درپوش مخصوص باشد تا از ورود هرگونه ماده اضافی، حتی هوا، به آن جلوگیری شود. در ادامه سعی می‌کنیم با انواع بسته بندی دارو آشنا شویم.

بسته بندی داروهای ممنوع برای کودکان

مسلما یک سری دارو ها را کودکان نباید به هیچ وجه مصرف کنند اما برای جلوگیری از این اتفاق چه می‌شود کرد؟ جالب است بدانید اولین بار، در سال 1970 قانونی برای بسته بندی سم به تصویب رسید که به موجب این قانون، باید مواد شیمیایی، مانند شوینده ها و … اکثر داروهای تجویزی خوراکی در بسته بندی های بسیار مقاوم تولید شوند، به طوری که تضمین شود حداقل 80% از کودکان نمی‌توانند آن را در یک بازه زمانی معین باز کنند. تصویب این قانون باعث کاهش 45 درصدی مرگ و میر کودکان شد.

استثنای قانون فوق

یک استثنا هم وجود دارد. اگر تمامی بسته بندی ها به نحوی باشند که هیچ کودکی نتواند آن را باز کند؛ چنانچه یک فرد معلول یا سالمند بخواهد دارو را مصرف کند و فقط یک کودک در دسترس باشد چه می‌شود کرد؟ در این صورت ممکن است فرد تجویز کننده دارو، برای سهولت در باز کردن ظرف، بسته بندی های غیر مقاوم در برابر کودکان را درخواست کند.

بسته بندی داروهای موضعی

داروهایی که باید به صورت موضعی مصرف شوند، مانند انواع پماد ها، معمولا در اثر ترکیب با اکسیژن واکنش نشان داده و اثرشان از بین می‌رود، بنابراین، باید به صورتی باشد که کاملا غیر قابل نفوذ در برابر آب، نور، هوا و … باشند.

بسته بندی دارو های گیاهی

داروهای گیاهی شاید نیازی به بسته بندی های خیلی قوی و غیر قابل نفوذ در برابر نور و هوا نداشته باشند اما اینطور نیست که گفته شود نیازی به بسته بندی خوب ندارند؛ چرا که بسته بندی جذاب علاوه بر میلی که در خریدار ایجاد می‌کند، باعث می‌شود دارو به سادگی از بین نرود.

بسته بندی بهینه دارو چه مزایایی دارد؟

بسته بندی بهینه دارو باعث می‌شود پایداری دارو در برابر شرایط فیزیکی و محیطی گوناگون بیشتر شده و همچنین مصرف کننده بتواند اطلاعات مورد نیاز را در رابطه با دارو کسب کند.

بسته بندی دارو با چه موادی ساخته می‌شود؟

گفتیم که بسته بندی دارو باید به نحوی باشد که در مقابل ورود هر ماده اضافه ای به درون بسته بندی و ترکیب آن ها با دارو مقاومت داشته باشد و مانع ورود آن ها شود. این بسته بندی ها توسط مواد مختلفی ساخته می‌شوند که در زیر به آن ها اشاره خواهیم کرد.

همچنین بخوانید: آشنایی با انواع کاغذ و کاربرد هرکدام

پلی وینیل کلراید (PVC) در بسته بندی دارو

پی وی سی یکی از پرکاربرد ترین محصولات پتروشیمی بوده و نوعی از پلاستیک ها محسوب می‌شود. pvc به دلیل هزینه های کم و راحتی تولید، جزو مواد برای انواع بسته بندی، از جمله بسته بندی دارو می‌باشد. با این حال، پی‌وی‌سی معایبی نیز دارد که از آن جمله می‌توان به مقاومت نه چندان خوب آن در برابر رطوبت اشاره کرد. بنابراین برای بسته بندی داروهایی که اصلا نباید به آن رطوبت وارد شود چندان مناسب نیست.

پلی کلروتری فلوئورو اتیلن (Aclar)

این ماده، یک ترمو پلاستیک است که تقریبا 100 درصد ضد آب بوده و هیچ جذب آبی ندارد. این ماده به دلیل خاصیت مقاومت بالا در برابر بخار آب و همینطور پایداری شیمیایی مناسب، کاربردهای زیادی از جمله استفاده در قالب بندی لوازم آزمایشگاهی و بسته بندی مواد غذایی و دارویی دارد.

آلومینیوم در بسته بندی دارو

فویل های آلومینیوم به دلیل خواصی که دارند، به عنوان یک گزینه مناسب برای بسته بندی انواع داروها مطرح هستند. دلیل این اتفاق، این است که فویل های آلومینیومی در برابر رطوبت، اکسیژن و سایر گازها، میکرو ارگانیسم ها، مانند میکروب و ویروس و نور مقاومت بسیار بالایی دارد و این موارد به سختی از آن عبور خواهند کرد و به همین دلیل، دوام دارو افزایش می‌یابد.

شیشه در بسته بندی دارو

شیشه یکی از رایج ترین موارد برای بسته بندی دارو، مخصوصا داروهای مایع، مانند شربت ها و آمپول ها، می‌باشد؛ چرا که شیشه را می‌توان از نظر شیمیایی خنثی دانست و به عبارت دیگر، با مواد مختلف واکنش نشان نمی‌دهد. همچنین، به دلیل شفاف بودن آن، بررسی داروی درون شیشه به سادگی ممکن است. از معایب استفاده از شیشه، حساسیت حمل و نقل و قیمت گران آن در برابر پلاستیک می‌باشد.

طراحی بسته بندی دارو

طراحی بسته بندی دارو یکی از پراهمیت ترین موارد در تولید دارو است و اگر بگوییم ارزش و اهمیت آن کمتر از تولید خود دارو نیست مبالغه نکرده ایم! چرا که طراحی بسته بندی دارو باید به شیوه ای انجام شود که از ورود هرگونه آلودگی به درون دارو جلوگیری شود. از طرفی، بسته بندی دارو باید به نحوی باشد که حمل و نقل آن به سختی انجام نشده و همچنین متناسب با دارو بوده و فضای زیادی اشغال نکند تا به راحتی هم در جعبه کمک های اولیه بتواند قرار بگیرد و هم حجم زیادی از قفسه های داروخانه ها را نگیرد.

طراحی مناسب بسته بندی دارو چه اهمیتی دارد؟

تاکنون افرادی را دیده اید که برای باز کردن انواع جعبه ها، از چاقو یا یک شی نوک تیز استفاده می‌کنند؟ حالا فرض کنید دارو به شکلی درون جعبه قرار گرفته باشد که با یک حرکت کوچک چاقو، باز شده و منجر به خراب شدن قرص ها شود. قضیه فقط مربوط به باز کردن جعبه نمی‌شود و عده زیادی از افراد، هنگام باز کردن قرص چنان فشاری بر بسته بندی می‌آورند که قرص را می‌شکنند و یا در احتمالات بدتر، کاری می‌کنند بخشی یا کل قرص ها باز شوند. بنابراین طراحی بسته بندی از اهمیت فوق العاده زیادی برخوردار است.

چاپ بسته بندی دارو

همانقدر که طراحی بسته بندی دارو حائز اهمیت می‌باشد، چاپ بسته بندی دارو نیز مهم و حیاتی است (البته اگر اهمیت چاپ بیشتر نباشد!) در واقع، ساختمانی را فرض کنید که بسیار خوب طراحی شده است اما تا آن طراحی خوب اجرا نشده باشد، می‌توان گفت در نهایت هیچ کاری انجام نگرفته است! بنابراین مهم است علاوه بر طراحی بسته بندی، به یک مجتمع چاپ با کیفیت اعتماد کنید تا مشکلی از نظر چاپ طراحی انجام شده نداشته باشید. البته مسلما بهتر است کار طراحی بسته بندی و چاپ آن را به یک شرکت بدهید تا خیالتان از خوب پیش رفتن هردوی این کار ها راحت باشد. مجتمع چاپ و بسته بندی سیناپکینگ، با تجربه بالایی که در زمینه بسته بندی و انواع چاپ دارد، می‌تواند انتخابی مطمئن برای شما باشد.

بسته بندی دارو شامل چه مواردی می‌شود؟

بسته بندی دارو فقط بسته بندی داخلی دارو نبوده و جعبه دارو و بروشور آن را هم شامل می‌شود که همگی از اهمیت بالایی برخوردار هستند و بدون وجود هریک از آن ها، عملا حتی خود دارو نیز تحت الشعاع قرار خواهد گرفت.

• جعبه دارو

جعبه دارو را می‌توان ویترین یک دارو و نمایانگر تمام موارد مورد نیاز مصرف کننده دانست. هرچقدر جعبه دارو دقیق تر به ویژگی های داروی داخل آن اشاره کند؛ ارزش بالاتری داشته و در نهایت باعث راحت تر بودن هم مصرف کننده و هم فروشنده می‌کند.

چه مواردی روی جعبه دارو باید درج شود؟

جعبه دارو، بهترین جایی است که می‌توان اطلاعات دارو را روی آن درج کرد اما به دلیل کمبود فضای جعبه دارو، باید مهمترین موارد ممکن روی آن درج شود. در این بخش با مواردی که باید روی جعبه دارو درج شود و ویژگی هایی که باید داشته باشد آشنا می‌شویم.

نام دارو!

تعجب کردید؟ تعجبی ندارد! باید نام دارو به طور کامل روی جعبه دارو درج شود؛ شاید بگویید مسلما نام دارو روی جعبه درج می‌شود اما نکته ای که وجود دارد این است که هر دارو بیش از یک نام دارد! نام تجاری و نام عمومی. اکثر افراد دارو ها را با نام عمومی آن می‌شناسند؛ شاید اگر نام تجاری خیلی از داروها را به کار ببرید اکثر افراد آن را نشناسند. برای مثال، خیلی از افراد نمی‌دانند کاربرد داروی تایلانول یا پاراستامول چیست اما کافی است که نام عمومی این دارو که استامینوفن است را به جای نام تجاری آن به کار ببرید؛ در این صورت همه خواهند فهمید شما از چه دارویی صحبت می‌کنید. بنابراین روی جعبه دارو هر دوی این نام ها باید درج شوند. همچنین تمام موارد دارو، از جمله نام آن، باید به دو صورت فارسی و انگلیسی روی جعبه درج شود.

ترکیبات به میلی گرم روی جعبه دارو

روی جعبه دارو و معمولا کنار نام دارو، باید عددی درج شود که نشان دهنده این است که آن دارو حاوی چند میلی گرم از ماده خاصی است و در چه دوزی مناسب است؟ برای مثال روی جعبه یک قرص مانند ایبوپروفن، عدد 400 درج شده است که نشان می‌دهد هر قرص حاوی 400 میلی گرم ایبوپروفن بوده و در یک دوز که مثلا هر 8 ساعت یک بار است، باید 400 میلی گرم از آن قرص مصرف شود که در این مثال، 400 میلی گرم برابر یک قرص کامل می‌باشد. (این اعداد برای درک راحت تر مطلب آورده شده و به هیچ عنوان در مصرف دارو به این اعداد اتکا نکنید و حتما با پزشک مشورت کنید.)

هشدار های روی جعبه دارو

هشدار ها را می‌توان جزو مهمترین مواردی که باید روی جعبه دارو درج شود به حساب آورد و عدم درج این نکات، می‌تواند خطرات بسیار گسترده جانی به همراه داشته باشد. برای همین نکات باید به طور کامل و با فونت خوانا روی جعبه دارو درج شوند. این هشدار ها عبارتند از:
• هشدار نگهداری دور از دسترس اطفال
• هشدار عدم مصرف در دوران بارداری یا شیردهی
• هشدار عدم نهگداری زیر تابش مستقیم نور خورشید و یا عدم نگهداری در مکان سرد و خشک
• هشدار مصرف پیش از غذا یا بعد از غذا
• هشدار خواب آلودگی پس از مصرف دارو
• و …

تاریخ ها روی جعبه دارو

روی جعبه دارو، موارد مهمی مانند تاریخ تولید و تاریخ انقضا باید حتما درج شوند تا مصرف کننده دقیقا بداند این دارو کی تولید شده و تا چه زمانی قابل مصرف است. عدم درج هرکدام از این موارد، می‌تواند به قیمت جان بیمار تمام شود.

بارکد روی جعبه دارو

درج بارکد روی جعبه دارو، از دیگر موارد حائز اهمیتی است که کمک می‌کند مصرف کننده با اسکن آن، تمامی موارد و نکات مورد نیاز خود را به راحتی ببیند. همچنین بارکد باعث می‌شود چنانچه دارویی فیک یا تقلبی است به راحتی مشخص شود.

فونت بریل روی جعبه دارو

برخی از دارو ها برای افراد نابینا یا کم بینا تولید می‌شوند و برای همین، تمام موارد گفته شده باید با خط بریل روی جعبه دارو درج شوند.

پلمپ بودن جعبه دارو

جعبه دارو مسلما باید پلمپ باشد، بنابراین، باید از هولوگرام یا دیگر انواع برچسب اصالت کالا، مانند برچسب های حرارتی استفاده کرد.

همچنین بخوانید: هولوگرام دارویی چیست؟

طراحی جعبه دارو

با توجه به مواردی که گفته شد، احتمالا به اهمیت طراحی جعبه دارو پی برده و دانستید طراحی باید به چه گونه ای باشد. البته چنانچه هنوز هم با طراحی جعبه دارو چالش دارید، پیشنهاد می‌کنیم همچنان همراه ما باشید تا یک جمع بندی از نکات طراحی جعبه دارو داشته باشیم.
• طراحی جعبه دارو باید به گونه ای باشد که از پلمپ خارج شدن آن به طور کامل مشهود باشد.
• طراحی جعبه دارو نباید به شیوه ای باشد که مصرف کننده در باز کردن آن دچار مشکل نشود. از طرف دیگر، نباید به طوری طراحی انجام شود که کودکان بتوانند آن را به راحتی باز کنند.
• هنگام طراحی جعبه دارو، باید به این نکته دقت شود که تمامی موارد چاپ شده به درستی در هر وجه از جعبه قرار بگیرند تا کاملا در دید مصرف کننده باشند.

چاپ جعبه دارو

پس از طراحی جعبه، نوبت به چاپ جعبه دارو می‌رسد. باید دقت کنید این چاپ باید به صورت کاملا خوانا و همراه با رنگ بندی های مختلف انجام شود. همچنین در چاپ جعبه دارو، باید از کارتن با کیفیت استفاده شود تا علاوه بر اینکه مانع نفوذ نور و رطوبت به داخل جعبه شود، در حمل و نقل آسیب نبیند و به همان صورت اولیه به مقصد برسد. از طرف دیگر، دارو ها تعداد و تنوع بسیار بالایی داشته و در چاپ جعبه دارو ها، باید به این تنوع دقت کرده و طراحی، چاپ و تولید جعبه دارو باید به شیوه ای انجام بگیرد که این تنوع و تفاوت ها را بتواند پوشش دهد و یا طرح های تکراری چاپ نشوند. همچنین، طرح زده شده، باید در ابعاد مناسب چاپ شوند. از طرف دیگر، تمام مواردی که بالا ذکر شد، باید به طور کامل روی جعبه دارو چاپ شوند.

روش های چاپ روی جعبه دارو

چاپ انواع مختلفی دارد که از هرکدام از آن ها، با توجه به نوع و کاربردی که دارند، در جاهای مختلفی استفاده می‌شود. چاپ روی جعبه دارو معمولا به دو روش کلی انجام می‌شود که در این قسمت، به بررسی آن ها می‌پردازیم.

1. چاپ مستقیم (غیر مسطح)

این روش چاپ، در حقیقت روشی است که در آن، سطح چاپ کننده غیر مسطح است که از معروف ترین انواع چاپ این روش، می‌توان به چاپ فلکسو یا فلکسوگرافی اشاره کرد.

2. چاپ غیر مستقیم (مسطح)

در این روش، بر خلاف روش غیر مسطح، سطح چاپ کننده به صورت مسطح بوده و چاپ توسط یک واسط انجام می‌شود. معروف ترین چاپ در این روش را می‌توان چاپ آفست دانست.

• بروشور دارو

درون بسته بندی تمام داروها، باید یک بروشور نیز قرار داده شود تا مصرف کننده دقیقا با ویژگی های دارو آشنا شود. در این قسمت به مواردی که باید درون بروشور گنجانده شود اشاره می‌کنیم.

دوز و نحوه مصرف

از مهمترین متونی که باید درون بروشور دارو ثبت شود، دوز مصرفی دارو می‌باشد. همچنین، باید خطرات مصرف کمتر یا بیش تر از حد معمول نیز به مصرف کننده گوشزد شود. همچنین نحوه مصرف دارو نیز باید به طور کامل شرح داده شود تا بیمار دچار مشکلی بابت مصرف دارو نشود.

کسانی که نباید دارو را مصرف کنند

نکته حائز اهمیت دیگر، درج تمام قشرهایی است که نباید دارو را مصرف کنند. این نکات معمولا شامل کودکان، بانوان باردار و یا زنانی که بچه شیر می‌دهند و سالمندان و یا افرادی که دارای بیماری های زمینه ای هستند می‌باشد. همچنین باید حتما گفته شود که چنانچه عضو این گروه ها هستید، حتما قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

موارد مصرف

همانطور که کسانی که نباید دارو را مصرف کنند روی بروشور ثبت می‌شود، موارد مصرف این دارو نیز باید به طور کامل شرح داده شود. به عبارت دیگر، اینکه این دارو مناسب چه کسانی و یا درمان چه بیماری هایی است، باید کاملا نوشته شوند.

عوارض احتمالی دارو

از دیگر نکات مهم، ثبت عوارض احتمالی دارو به طور کامل روی بروشور دارو می‌باشد. این عوارض ممکن است حتی درصد وقوع بسیار کمی داشته باشند اما باز هم باید درج شوند. از خواب آلودگی و سردرد گرفته تا حتی احتمال ایست قلبی و مرگ! تمام عوارض باید به طور کامل درج شوند.

موارد دیگر که باید روی بروشور دارو ثبت شوند

به طور کلی هرچیزی که روی جعبه دارو ثبت می‌شود، باید به طور مفصل درون بروشور نیز ثبت شوند. همچنین موارد اضافه ای مانند ترکیبات، آدرس کارخانه تولید کننده و … نیز باید روی بروشور درج شوند.

برای چاپ بسته بندی دارو به کجا مراجعه کنیم؟

با توجه به نکاتی که گفتیم، حتما به اهمیت فراوان بسته بندی و لیبل دارویی پی برده اید. همچنین موارد روی بسته بندی دارو باید به گونه ای قرار بگیرند که هم کاملا واضح و خوانا باشند و هم تمامی موارد روی بسته بندی جا بشوند؛ پس مراجعه به شرکتی که نمونه کار موفق در این زمینه دارد الزامی است. البته باید توجه داشته باید مرکز چاپ در ایران بسیار زیاد است اما همه آن ها مورد اعتماد شرکت های داروسازی قرار نگرفته اند. به عبارت دیگر، ممکن است که یک مجتمع چاپ حتی بسیار معروف و پرسابقه باشد اما چون قبلا تجربه چاپ بسته بندی دارو نداشته است، نمی‌تواند انتخاب مناسبی برای قراردادن بسته بندی یک یا چند دارو برای یک شرکت داروسازی باشد؛ چرا که همانطور که گفتیم، این کار همراه با حساسیت بسیار زیادی می‌باشد و اگر تنها یک مورد اشتباها درج شود، مسئولیت تمام اتفاقات بعدی برعهده کسی است که بسته بندی دارو را تایید کرده است.

قیمت بسته بندی دارو

خب حالا احتمالا برایتان سوال شده قیمت بسته بندی دارو چقدر است؟ در پاسخ باید گفت این مساله ارتباط کاملا مستقیم با ویژگی ها و مواردی که می‌خواهید در بسته بندی داروی خود داشته باشید خواهد داشت. برای مثال بروشور، کاتالوگ، تعداد و جنس و کیفیت بسته بندی دارو از عواملی هستند که می‌توانند قیمت بسته بندی دارو را تحت تاثیر قرار دهند.

خرید بسته بندی دارو

دانستیم که قیمت بسته بندی دارو، به موارد مختلفی از کیفیت بسته بندی، موادی که می‌خواهید درون بسته بندی دارو داشته باشید و … بستگی دارد؛ بنابراین به شما توصیه می‌کنیم برای سفارش و خرید بسته بندی دارو، به مجموعه ای مراجعه کنید که با تجربه ای که در این زمینه دارد، بتواند انتخابی مناسب برای شما باشد.

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم تا شما را به طور کامل با بسته بندی دارو و همچنین جعبه دارو آشنا کنیم. طراحی بسته بندی دارو از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که اگر این کار به درستی انجام شود، می‌تواند ارزش بسیار بیشتری به دارو ببخشد. مجتمع چاپ و بسته بندی سیناپکینگ، با بیش از 20 سال سابقه در زمینه چاپ، تولید هولوگرام، چاپ برچسب اموال و چاپ فاکتور، سابقه همکاری با بزرگ ترین برندهای ایرانی را در کارنامه پر افتخار خود دارد.